Στο σπίτι του Θεόφιλου Καΐρη εγκαινιάστηκε σχετικά πρόσφατα, μόλις το Σάββατο 19 Ιουλίου 2014 το Ψηφιακό Μουσείο Άνδρου.
Το Ψηφιακό Μουσείο στεγάζεται στο Μουσείο του Θεόφιλου Καΐρη στη Χώρα της Άνδρου. Για να επισκεφθεί κανείς το Ψηφιακό Μουσείο, διασχίζει τον κεντρικό πλακόστρωτο πεζόδρομο της Χώρας (Αγορά) και συνεχίζει την πορεία του μετά την Πλατεία Καΐρη και την καμάρα, με κατεύθυνση τον Αφανή Ναύτη. Σε απόσταση περίπου 200 μέτρων θα συναντήσει στα δεξιά του τον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου και δίπλα από τον Ιερό Ναό, προς της πλευρά της θάλασσας, θα δει το Ψηφιακό Μουσείο της Άνδρου.
Το Ψηφιακό Μουσείο Άνδρου αποτελείται συνολικά από τέσσερις αίθουσες. Ειδικότερα, από τον προθάλαμο (αίθουσα εισόδου), δύο αίθουσες προβολών από τις οποίες η μία έχει δυνατότητα τρισδιάστατων (3D) προβολών και μία αίθουσα διαδραστικών εφαρμογών.
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΟΦΙΛΟ ΚΑΪΡΗ.
Ο Θεόφιλος Καΐρης, ο φιλόσοφος της νεότερης Ελλάδας που ξεπέρασε τα εσκαμμένα,
ακολούθησε την μοίρα όλων των μεγάλων διανοητών που δεν συμβιβάζονται με τα μικρά και εφήμερα. Λέγεται πώς ήταν μεταξύ των τεσσάρων γιγάντων του πνεύματος, της εποχής του.
Τα πρώτα χρόνια – Σπουδές
Γεννήθηκε στην Άνδρο στις 19 Οκτώβριου του 1784, γιός μιας από τις πιο παλιές και ευγενέστερες οικογένειες του νησιού. Τα πρώτα γράμματα τα πήρε στην Άνδρο, στη σχολή του κάτω κάστρου, από τον ιεροδιάκονο Ιάκωβο, σπούδασε φιλοσοφία, μαθηματικά, φυσικές επιστήμες και συνέχισε στην Χίο και την Πάτμο.
Το 1801 έγινε μοναχός, χειροτονήθηκε Διάκονος και μετονομάσθηκε Θεόφιλος. Το 1803 έφυγε για την Ελβετία αρχικά, στο πλευρό του Πεσταλότσι και σπούδασε οργάνωση διδακτηρίων. Κατόπιν κατέληξε στην Πίζα, όπου σπούδασε μαθηματικά, φιλοσοφία, φυσική καθώς και μαθήματα φυσιολογίας στην ιατρική σχολή. Αργότερα, το 1807, πήγε στο Παρίσι όπου ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην φιλοσοφία. Εκεί συνδέθηκε στενά με τον Έλληνα διαφωτιστή Αδαμάντιο Κοραή.
Η πορεία του ως Δάσκαλος
Ήταν ένας πολύ συγκροτημένος άνθρωπος, πολύ μορφωμένος, μιλούσε πολλές γλώσσες(αρχαία Ελληνικά, Λατινικά, Ιταλικά, Γαλλικά, Γερμανικά και Αγγλικά), ένα μέγεθος δυσθεώρητο, ίσως ακόμη και σήμερα αν ζούσε να ήταν πολύ πιο μπροστά από εμάς. Είχε πλήρη κατάρτιση και γνώσεις απέραντες. Ήταν αγωνιστής και ασυμβίβαστος, γενναίος και πατριώτης. Δεν είναι τυχαίο, πώς στην επανάσταση του 1821, παρά το γεγονός ότι ήταν κυβερνήτης Άνδρου, μέλος της Φιλικής Εταιρείας, αυτός που έδωσε το σύνθημα της Επανάστασης στο νησί, πολέμησε σαν απλός φαντάρος στον Όλυμπο, όπου και τραυματίσθηκε τρείς φορές, ένα από αυτά τα τραύματα ήταν και η αιτία του θανάτου του.
Προσφώνησε τον Καποδίστρια, κατά την άφιξή του στο Ναύπλιο, στις 11 Ιανουαρίου του 1828, και συμμετείχε στις Συντακτικές Συνελεύσεις, για τη δημιουργία του Α’ Συντάγματος.
Το 1936 άνοιξε στην Άνδρο Ορφανοτροφείο, για να σπουδάζουν τα ορφανά των ηρώων του ’21. Αυτό το δημιούργησε με χρήματα των φίλων του στο εξωτερικό, χωρίς την παραμικρή συνεισφορά του Ελληνικού κράτους. Η σχολή απέκτησε μεγάλη φήμη, μάλιστα λεγόταν τότε σαν η καλύτερη και τον επόμενο χρόνο ήρθαν και πάρα πολλοί φοιτητές από τα γύρω κράτη. Στη σχολή του ο Καϊρης, δίδασκε μαθηματικά, φιλολογία, φιλοσοφία, μεταφυσική, ηθική, ρητορική, ποιητική, ανώτερα μαθηματικά, πειραματική φυσική, αστρονομία.
Για την βασιλεία
Στο προηγούμενο διάστημα, ο Καϊρης αρνήθηκε να δεχθεί τιμητικό μετάλλιο, από τον Όθωνα και να διδάξει στο νεοσύστατο τότε Πανεπιστήμιο των Αθηνών, καταγγέλλοντας τη στελέχωσή του σαν προϊόν, ποικίλων συναλλαγών. Να σημειωθεί, ότι ο Καϊρης ήταν αντίθετος της βασιλείας, θεωρώντας ότι ο διορισμός του Όθωνα ήταν ευθέως αντίθετος με την ανεξαρτησία της χώρας, πιθανώς επειδή έζησε τα μετά την Γαλλική Επανάσταση χρόνια στο Παρίσι και είχε επηρεασθεί από τις φιλελεύθερες ιδέες της. Κατά τα γραφόμενα του Σπ. Τρικούπη, επρόκειτο για έναν «πατριώτην ενθουσιώντα, χριστοήθους διαγωγής, ακόμπαστον σοφόν, αφιλοκερδέστατον και υπέρ των άλλων ή υπέρ εαυτού φροντίζοντα».
Αργότερα, μετά την Συνταγματική Επανάσταση της 3ης Σεπτέμβρη του 1943 και με τη βοήθεια του φίλου του Ιωάννη Κωλέττη, επέστρεψε στην Άνδρο και συνέχισε στη σχολή του.
Ο Καΐρης πέθανε στη φυλακή, από σηψαιμία, στις 13 Ιανουαρίου του 1853. Σε λίγες μέρες ο Άρειος Πάγος, με την απόφαση 19/19.01.1853 τον απάλλαξε από την κατηγορία, αλλά ήταν πολύ αργά πλέον.
Βιβλία για τον Καΐρη
Βιβλία του Θεόφιλου Καΐρη τα οποία τυπώθηκαν είναι: 1) Στοιχεία φιλοσοφίας ή των περί τα όντα γενικώτερον θεωρουμένων τα στοιχειωδέστερα – Αθήνα 1851. 2) Γνωστική ή των ανθρώπου γνώσεων σύντομος έκθεσης – Αθήνα 1849. 3) Φιλοσοφικά-φιλολογικά – Πάτρα 1875. Επίσης «Σύντομη έκθεση περί αθανασίας της ψυχής κυριοτέρων επιχειρημάτων», «Κοσμοσοφία ή το καθολικό αλληλέγγυο» – Βρυξέλλες 1855. Πολλά έργα του σώζονται ανέκδοτα, ομιλίες και επιστολές.
Κυκλοφορούν τώρα τα εξής:
1) Γνωστική – στοιχεία φιλοσοφίας – Εισαγωγή-επιμέλεια Νικ. Σινιόγλου.
2) Θ. Καΐρης – Από τη φιλοσοφική ψυχολογία στην θεοσεβική ηθική της Καζολέα- Ταβουλάρη Παναγιώτα – Σύγχρονη φιλοσοφία – Τυπωθήτω.
3) Μανδήλας Κώστας – Θεόφιλος Καϊρης και ο Ελληνικός διαφωτισμός.
4) Πασχάλης Δημήτριος -Ιστορική και φιλοσοφική μελέτη- τυπωθήτω.
Επίσης, το βιβλίο του Μανώλη Ρασούλη «Θεόφιλος Καΐρης ο μεγάλος αιρετικός».
Το έτος 1924 το σπίτι αγοράστηκε από τον Μιχαήλ Α. Εμπειρίκο, το 1929 από τον Δημήτριο Μπόνη και το 1930 περιήλθε στα χέρια του γιατρού Γεώργιου Λ. Βρατσάνου, ο οποίος το έτος 1944 το δώρισε στον Πανάγιο Τάφο. Το Πατριαρχείο των Ιεροσολύμων, μετά από αίτημα διακεκριμένων Ανδρίων επιστημόνων, δώρισε το οίκημα τελικά στον Δήμο Άνδρου για να χρησιμοποιηθεί ως μουσείο με ενθυμήματα από τη ζωή του Ανδρίου σοφού.
Χωρίς καμία διάθεση για δημιουργία μουσείου, το σπίτι για πολλά χρόνια χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία του αείμνηστου Μεταξά, μαέστρου της φιλαρμονικής και μετά για άλλες ανάγκες του δήμου.
Με αφορμή ένα συνέδριο για τον μεγάλο Φιλόσοφο που διοργανώθηκε το έτος 1984 από τον Δημήτριο Πολέμη, ιδρυτή κατόπιν της Καϊρείου Βιβλιοθήκης, στην Άνδρο με πολλούς ξένους συνέδρους και μία δωρεά του Βασίλη και της Ελίζας Γουλανδρή κατορθώθηκε στο σπίτι να στηθεί μία έκθεση για το φιλόσοφο.
Τελικά για πρώτη φορά λειτούργησε ως “Μουσείο Θεόφιλου Καΐρη” το Σάββατο 12 Αυγούστου 1989 και σήμερα γίνεται μια κοινή προσπάθεια από το Δήμο Άνδρου και την Καΐρειο Βιβλιοθήκη ώστε να αναβαθμιστεί ο εκπαιδευτικός ρόλος του συγκεκριμένου Μουσείου, τόσο για τους ντόπιους και ξένους επισκέπτες, όσο και για τους μαθητές των σχολείων.